چرا گریس برای استندهای نورد اینقدر مهمه؟ یه نگاه از نزدیک
اگر شما هم در خط تولید نورد کار کرده باشید، حتماً میدانید که صدای گوشخراش سایش فلز روی فلز یعنی چی. یعنی یا گریس تمام شده، یا سیستم روانکاری کار نمیکند. من سالهاست که در بخش نگهداری یک کارخانه نورد فعالیت میکنم و میتوانم بگویم یکی از کلیدیترین مسائلی که همیشه روی میز جلسات فنی ما هست، همین موضوع مصرف گریس در استندهاست. اجازه دهید تجربیات و دانستههایم را با شما به اشتراک بگذارم.
استند نورد: موتور خط تولید
استندهای نورد واقعاً قلب تپنده خط تولید هستند. فکر کنید شمش داغی که از کوره بیرون میآید، باید در این استندها به میلگرد، تیرآهن یا ورق تبدیل شود. فشارهای باورنکردنی، دمای بالا و سرعت کار، این تجهیزات را دائماً در معرض فرسایش شدید قرار میدهد. من دیدهام که یک بلبرینگ نصبشده روی غلتک اصلی، اگر درست روانکاری نشود، چگونه در عرض چند روز کاری قفل میکند و یک خط تولید کامل را برای ساعتها متوقف میسازد. توقف یعنی ضررهای میلیونی.
یادگیری از گذشته: از چربی گوسفند تا گریسهای امروزی
قدیمترها که تکنولوژی مثل امروز نبود، از مواد سادهتری استفاده میشد. حتی شنیدهام در ابتدا از چربی حیوانی هم برای کاهش اصطکاک کمک میگرفتند! اما با پیشرفت صنعت فولاد، نیاز به روانکارهایی مقاومتر احساس شد. در کارخانه ما هم، در دهههای گذشته گریسهای وارداتی استفاده میشد، اما خوشبختانه الان بسیاری از محصولات باکیفیت، داخلی شدهاند. این بومیسازی نه تنها دست ما را بازتر گذاشته، بلکه هزینهها را هم به شکل محسوسی کاهش داده است.
گریس خوب چه ویژگیهایی دارد؟
در کار عملی، ما به چند مشخصه فنی گریس دقت میکنیم:
- پایداری در دمای بالا: استندهای نورد گرم، محیطی بسیار داغ دارند. گریس نباید در این دما بسوزد یا روانه شود.
- مقاومت در برابر فشار: وقتی غلتکها با هزاران تن فشار روی شمش میافتند، لایه گریس باید بتواند این بار را تحمل کند و از تماس مستقیم فلز با فلز جلوگیری کند.
- مقاومت در برابر آب و آلودگی: محیط کارخانه پر از گردوغبار، پوستههای اکسید آهن (اسکیل) و گاهی رطوبت است. گریس نباید با جذب این آلایندهها به سرعت خراب شود.
با انواع گریسها در عمل آشنا شویم
در انبار مواد مصرفی ما، معمولاً چند نوع گریس برای مصارف مختلف وجود دارد:
- گریس لیتیوم کمپلکس: یک «سرباز همهکاره» قابل اعتماد برای بسیاری از یاتاقانهای استندهای نورد گرم. تعادل خوبی بین قیمت و عملکرد ارائه میدهد.
- گریسهای نسوز مخصوص: برای نقاطی که حرارت واقعاً بالاست، مثل نزدیکی غلتکهای کار. اینها را معمولاً با رنگهای روشن (مثل زرد یا قرمز) میشناسیم تا با انواع دیگر اشتباه گرفته نشوند.
- گریسهای با پایه کلسیم سولفونات: اگر در قسمتی مشکل خوردگی یا رطوبت داریم، سراغ این نوع میرویم. مقاومت خوبی در برابر آب دارند.
نکته مهم اینجاست: هیچ وقت نباید این گریسها را با هم مخلوط کرد. ترکیب کردن آنها میتواند ساختارشان را خراب کند و نتیجه معکوس بگیریم. همیشه قبل از تعویض نوع گریس، سیستم را به طور کامل پاکسازی میکنیم.
چالشهای روزمره و راه حلهای ما
یکی از بزرگترین مشکلات ما، آلودگی گریس است. وقتی پوستههای ریز آهن وارد سیستم روانکاری میشوند، مثل سمباده ریز عمل میکنند و اجزا را سریع فرسوده میکنند. راهحل ما چیست؟
- برنامه منظم تمیزکاری: طبق یک چکلیست مشخص، اتصالات، لولهها و گریسخورها باز و تمیز میشوند.
- تزریق به اندازه: زیاد گریس زدن هم به اندازه کم زدن مضر است. گریس اضافی، حرارت را در خود نگه میدارد و باعث افزایش دما و هدررفت ماده میشود. سیستمهای تزریق مرکزی جدید تا حد زیادی این مشکل را رفع کردهاند.
- گوش دادن به ماشین: یک تکنسین با تجربه میتواند از صدا، لرزش و حتی بوی استند متوجه شود که روانکاری به درستی انجام میشود یا خیر. البته امروزه سنسورهای نظارتی هم کمک بزرگی هستند.
تجربه شخصی: یک تعمیر پرهزینه
یادم میآید چند سال پیش در یکی از استندهای میانی خط میلگرد، به دلیل ترک خوردن یک لوله رابط در سیستم گریس، روانکاری یک بلبرینگ اصلی قطع شد. متأسفانه اپراتور متوجه نشد و ما بعد از ۸ ساعت، با یک بلبرینگ کاملاً ذوبشده و یک شفت آسیبدیده مواجه شدیم. نتیجه؟ چند روز توقف خط، هزینه سنگین تعمیر و سفارش قطعه از خارج. این اتفاق به همه ما ثابت کرد که پیشگیری همیشه بسیار ارزانتر از تعمیر است.
نگاه به آینده
تکنولوژی در حال کمک کردن است. سیستمهایی که بر اساس شرایط واقعی (دما، بار، سرعت) به طور خودکار میزان و زمان تزریق گریس را تنظیم میکنند، یا گریسهایی با عمر طولانیتر، آینده این صنعت هستند. هدف نهایی این است که با کمترین مصرف، بیشترین حفاظت را داشته باشیم.
سخن آخر
نگهداری از استندهای نورد، مثل مراقبت از یک خودروی مسابقه است. نمیتوانید فقط بنزین باکیفیت بریزید و انتظار بهترین عملکرد را داشته باشید. باید به روغن موتور، سیستم خنککننده و همه اجزا رسیدگی کنید. گریس، همان «روغن موتور» استندهای نورد است. انتخاب نوع مناسب، اعمال بهموقع و نگهداری صحیح از سیستم روانکاری، سرمایهگذاری است برای جلوگیری از هزینههای گزاف توقف تولید.
امیدوارم این تجربیات برای همکارانم در صنعت فولاد مفید واقع شود. بیایید با نگاهی دقیقتر به این ماده به ظاهر ساده، قدمی در جهت بهرهوری بیشتر و تولیدی مستحکمتر برداریم.
تولید داخلی: گزینه پتروکیمیا افزون البرز
شرکت پتروکیمیا افزون البرز از تولیدکنندگان داخلی معتبر در زمینه گریسهای تخصصی صنعت فولاد است. این شرکت:
- تولید تخصصی گریس نسوز
- امکان فرمولاسیون اختصاصی متناسب با شرایط هر کارخانه
- ارائه مشاوره فنی و پشتیبانی تخصصی
- تامین نیاز کارخانههای سیمان در تیراژ بالا
